ιντερφερόνες

Oυσίες πρωτεϊνικής φύσης, που παράγονται από τα κύτταρα όλων των σπονδυλωτών, όταν αυτά μολυνθούν με οποιονδήποτε ιό. Οι ουσίες αυτές επιδρούν στα γειτονικά κύτταρα, τα οποία αποκτούν ένα είδος πρόσκαιρης ανοσίας προς οποιονδήποτε ιό και επομένως προφυλάσσονται, όσο χρονικό διάστημα επικρατεί η δράση της ι., από κάθε ιογενή νόσο. Οι ι. κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες –α, β και γ–, από τις οποίες μόνο οι α και β σχετίζονται με τις ιικές μολύνσεις, ενώ η ι. γ εμπλέκεται στην αλληλεπίδραση των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, εκκρίνεται από τα Τ βοηθητικά λεμφοκύτταρα και κυρίως είναι υπεύθυνη για την ενεργοποίηση των μακροφάγων. Οι ι. παράγονται από τα κύτταρα όχι μόνο όταν αυτά μολυνθούν με ζωντανό ιό αλλά και όταν μολυνθούν με αδρανοποιημένους ιούς (εμβόλια) ή ακόμα και με διάφορες ουσίες, παραγόμενες είτε συνθετικά είτε βιολογικά (από μικροοργανισμούς), που έχουν δομή παρόμοια με τη δομή των νουκλεϊκών οξέων. Οι ουσίες αυτές ονομάζονται επαγωγείς ι. και χρησιμοποιούνται στη βιολογία, από καλλιέργειες κυττάρων ανθρώπου ή ζώων, για την παραγωγή ι. για πειραματικούς και θεραπευτικούς σκοπούς. Ο μηχανισμός της δράσης των ι. μπορεί να περιγραφεί ως εξής: οι ι. προσδένονται στην επιφάνεια του κυττάρου και προκαλούν σε αυτό μια σειρά αντιδράσεων, οι οποίες οδηγούν κυρίως στη σύνθεση δύο ενζύμων. Το ένα από αυτά τα ένζυμα φωσφορυλιώνει έναν παράγοντα έναρξης της μετάφρασης καθιστώντας τον ανενεργό, ενώ το άλλο είναι μία ριβονουκλεάση, δηλαδή ένα ένζυμο το οποίο αποικοδομεί το RNA. Τα ένζυμα αυτά βρίσκονται σε ανενεργή μορφή μέχρι τη στιγμή που το κύτταρο θα μολυνθεί από έναν ιό, οπότε παρατηρείται η ενεργοποίησή τους. Στόχος τους είναι η αποικοδόμηση του RNA του ιού και η αναστολή του πρωτεϊνοσυνθετικού μηχανισμού, προκειμένου να μη γίνει η σύνθεση των ιικών πρωτεϊνών και τελικά ο πολλαπλασιασμός του ιού. Οι ι. διαφέρουν από τα αντισώματα σε πολλά σημεία. Τα πιο χαρακτηριστικά είναι τα εξής: η ανοσία που δημιουργείται από ι. είναι κυτταρικού επιπέδου, εμφανίζεται γρήγορα (μετά από 2-4 ημέρες από την έναρξη της νόσου) και σε αυτήν οφείλεται η αυτοΐαση των ιογενών νόσων. Όμως, εξαφανίζεται ύστερα από λίγες ημέρες μετά την εξαφάνιση του ιού, ενώ δεν είναι ειδική αλλά γενική για κάθε ιογενή μόλυνση κ.ά. Οι ι. χρησιμοποιήθηκαν πειραματικά στην προφύλαξη και στη θεραπεία ιογενών νόσων του ανθρώπου και πειραματόζωων. Οι πιο πρόσφατες επιτυχείς εφαρμογές αφορούν την προφύλαξη των ανθρώπων από γρίπη με ενδορινικές ενσταλάξεις ι., τη θεραπεία ορισμένων περιπτώσεων oξείας λευχαιμίας και τη βελτίωση ορισμένων μορφών καρκίνου. Όσον αφορά τα ζώα, είναι αποδεδειγμένο πλέον ότι οι ι. συμβάλλουν στην προφύλαξη αλλά ακόμη και στη θεραπεία των λευχαιμιών και του σαρκώματος, που οφείλονται σε γνωστούς ιούς.